“قانون جدید چک” افزایش پیوسته اعتبار چک­‌ها

قانون جدید چک صیادی چیست؟ راهنمای کامل تغییرات تا سال ۱۴۰۴

قانون اصلاح قانون صدور چک از سال ۱۴۰۰ به‌طور جدی اجرا شد و در سال‌های ۱۴۰۲ و ۱۴۰۳ با بخشنامه‌ها و دستورالعمل‌های جدید تکمیل گردید. اکنون در سال ۱۴۰۴، صدور، انتقال و وصول چک‌های صیادی بنفش‌رنگ تحت نظارت کامل سامانه صیاد بانک مرکزی است و هرگونه استفاده از چک بدون ثبت و تایید سامانه‌ای، می‌تواند تبعات حقوقی و بانکی جدی برای طرفین به‌همراه داشته باشد.

هدف قانون جدید چک تا ۱۴۰۴؛ از کاغذ ساده تا سند تجاری هوشمند

سال‌ها چک تنها یک برگه کاغذی بود که به‌سادگی قابل جعل، گم‌شدن، سوءاستفاده و صدور بلامحل بود. نتیجه، آمار بالای چک‌های برگشتی، تشکیل صدها هزار پرونده در دستگاه قضایی و زندانی شدن بسیاری از بدهکاران بود.

اکنون با اجرای کامل قانون جدید چک و توسعه سامانه صیاد تا سال ۱۴۰۴:

• هر برگ چک صیادی، یک سند تجاری الکترونیکی شفاف است، نه صرفاً یک کاغذ.
• سوابق صادرکننده برای گیرنده قابل استعلام است.
• مسیر وصول و اجرای چک، سریع‌تر و منظم‌تر از گذشته شده است.

مهم‌ترین تفاوت‌های قانون چک قبل و بعد از اصلاح (آپدیت ۱۴۰۴)

جدول زیر، چکیده‌ای از تغییرات کلیدی قانون صدور چک از نگاه عملی و به‌روز (تا سال ۱۴۰۴) است:

سامانه صیاد در سال ۱۴۰۴؛ ستون اصلی اعتبار چک

در حال حاضر، همه چک‌های جدید با رنگ بنفش و شناسه ۱۶ رقمی صیادی صادر می‌شوند. برای معتبر بودن چک:

• صادرکننده باید مبلغ، تاریخ و مشخصات کامل گیرنده را در سامانه صیاد ثبت کند.
• گیرنده باید چک را در همان سامانه تایید کند.
• هرگونه انتقال بعدی نیز باید سامانه‌ای ثبت شود؛ صرف امضاء پشت چک کافی نیست.

بانک‌ها پرداخت را بر اساس اطلاعات ثبت‌شده در سامانه انجام می‌دهند؛ بنابراین، نادیده گرفتن ثبت و تایید صیادی، ریسک بسیار بالایی برای هر دو طرف معامله دارد.

محدودیت‌های جدید برای دارندگان چک برگشتی (۱۴۰۳–۱۴۰۴)

اگر چک صیادی شما برگشت بخورد و رفع سوءاثر نکنید، علاوه‌بر سوابق اعتباری منفی، با محدودیت‌های زیر روبه‌رو می‌شوید:

• ممنوعیت دریافت دسته‌چک جدید و صدور چک در سامانه صیاد.
• امکان مسدودی وجوه در سایر حساب‌ها تا سقف کسری مبلغ چک.
• محدودیت در استفاده از برخی خدمات بانکی و اعتباری.

طبق مقررات جدید، اگر دارنده چک ظرف سه سال از تاریخ صدور گواهی عدم پرداخت، اقدام قضایی (حقوقی یا کیفری) نکند، در صورت احراز شرایط، رفع سوءاثر خودکار برای صادرکننده در سامانه انجام می‌شود؛ با این حال، این موضوع مانع از مطالبه حقوقی بعدی در برخی فروض نخواهد بود و نیاز به بررسی پرونده دارد.

چک ثبت‌نشده در صیاد و مشکل «عدم استماع دعوا»

یکی از نکات مهم در رویه جدید این است که ثبت چک در سامانه صیاد، بخشی از تشریفات قانونی صدور سند تجاری چک محسوب می‌شود. در نتیجه:

• چک صیادی که ثبت یا تایید نشده باشد، از نظر عملی، چک کامل و استاندارد تلقی نمی‌شود.
• در بسیاری از موارد، مراجع قضایی نسبت به دعوای مطالبه وجه چک ثبت‌نشده قرار عدم استماع دعوا صادر می‌کنند.

بنابراین، برای پیشگیری از ریسک‌های جدی، توصیه می‌شود قبل از قبول هر چک، حتماً ثبت و تایید آن در سامانه را بررسی کنید و از استعلام اعتبار صادرکننده غافل نشوید.

ضوابط جدید صدور دسته‌چک از دی ۱۴۰۳

مطابق بخشنامه‌های جدید بانک مرکزی، از اواخر سال ۱۴۰۳:

• صدور دسته‌چک به احراز نشانی محل اقامت در سامانه ملی املاک و اسکان وابسته شده است.
• بانک‌ها موظف‌اند کد ملی و کدپستی متقاضی دسته‌چک را با اطلاعات ثبت‌شده در سامانه املاک تطبیق دهند.
• فاقد بودن نشانی معتبر یا عدم ثبت خوداظهاری املاک، می‌تواند مانع دریافت دسته‌چک شود.

این هم‌پوشانی اطلاعاتی، سطح اعتبارسنجی و شفافیت مالی را برای دارندگان دسته‌چک در سال ۱۴۰۴ به‌طور محسوسی افزایش داده است.

سوالات متداول درباره قانون جدید چک (آپدیت ۱۴۰۴)

مؤسسه حقوقی و داوری بین‌المللی رویای سبز | تهران، سعادت‌آباد و شهرک غرب | وکیل پایه یک دادگستری و دعاوی چک و تجارت