هر آنچه درباره جرم سرقت و نکات آن باید بدانید

انواع جرم سرقت : حدی، تعزیری، مجازات

جرم سرقت یکی از قدیمی‌ترین جرائم مالی در قانون مجازات اسلامی است که امنیت اقتصادی و روانی جامعه را تهدید می‌کند. در این راهنمای جامع، با تعریف قانونی، انواع سرقت، مجازات‌ها و تفاوت با خیانت در امانت آشنا می‌شوید.

طبق ماده ۲۶۵ قانون مجازات اسلامی، سرقت به معنای ربودن مال دیگری به‌صورت عمدی است. این جرم نه تنها اموال افراد حقیقی، بلکه شرکت‌ها، مؤسسات دولتی و حتی اموال عمومی را شامل می‌شود. سارق با نیت تملک یا تصرف، بدون رضایت مالک عمل می‌کند و در صورت اثبات، با مجازات سنگین روبرو می‌شود. در سال‌های اخیر، با گسترش فناوری، سرقت‌های سایبری مانند فیشینگ، هک حساب بانکی و کلاهبرداری آنلاین نیز در این دسته قرار گرفته‌اند.

سرقت از سه بعد مادی (عمل ربودن)، روانی (قصد مجرمانه) و قانونی (وجود ماده قانونی) بررسی می‌شود. آثار این جرم فراتر از ضرر مالی است؛ اعتماد اجتماعی را خدشه‌دار کرده و امنیت روانی جامعه را کاهش می‌دهد. حتی سرقت‌های کوچک مانند جیب‌بری نیز می‌توانند به پرونده کیفری منجر شوند.

جرم سرقت چیست؟

سرقت عملی پنهانی و غیرقانونی است که در آن فرد بدون اجازه مالک، مالی را می‌رباید. این جرم می‌تواند از کیف‌قاپی در خیابان تا سرقت مسلحانه از بانک را شامل شود. در فضای دیجیتال، هک حساب، فیشینگ و سرقت اطلاعات نیز مصداق سرقت است.

برخلاف تصور عمومی، سرقت محدود به اموال فیزیکی نیست. ربودن اطلاعات محرمانه شرکت، کپی‌برداری غیرمجاز نرم‌افزار یا حتی سرقت هویت دیجیتال نیز جرم محسوب می‌شود. پلیس آگاهی و دادسراهای کیفری مسئولیت رسیدگی را بر عهده دارند.

ارکان جرم سرقت در قانون مجازات اسلامی

1. رکن مادی: عمل فیزیکی ربودن، جابه‌جایی یا تصرف مال.
2. رکن روانی: قصد تملک، آگاهی از غیرقانونی بودن و عمد در عمل.
3. رکن قانونی: ماده ۲۶۵ و مواد مرتبط در قانون مجازات اسلامی.

بدون هر یک از این ارکان، جرم سرقت محقق نمی‌شود. مثلاً اگر فردی مالی را به اشتباه بردارد و قصد تملک نداشته باشد، سرقت نیست.

انواع جرم سرقت

سرقت حدی چیست؟

وقتی ۱۴ شرط شرعی (مانند مخفیانه بودن، ارزش مال بیش از ۰.۸۷ گرم طلا، عدم خویشاوندی، از حرز بودن) وجود داشته باشد، سرقت حدی است. مجازات: قطع دست راست (بار اول)، پای چپ (بار دوم)، حبس ابد یا اعدام (بار چهارم).

این مجازات بر اساس فقه اسلامی و برای جلوگیری از تکرار جرم سنگین است. اثبات آن نیاز به شهادت ۲ مرد عادل یا اقرار ۴ بار سارق دارد.

سرقت تعزیری چیست؟

اگر یکی از شرایط حدی نباشد، سرقت تعزیری است. قاضی بر اساس شدت جرم، سابقه و شرایط مجازات تعیین می‌کند. مثال:

• سرقت از منزل در شب
• سرقت مسلحانه یا با تهدید
• کیف‌قاپی و جیب‌بری
• سرقت از اماکن عمومی

مجازات تعزیری انعطاف‌پذیر است و می‌تواند شامل حبس، شلاق، جریمه یا خدمات عمومی باشد.

مجازات سرقت برای اولین بار

در اولین مرتبه، قاضی معمولاً مجازات سبک‌تری اعمال می‌کند. برای سرقت ساده: ۳ ماه و ۱ روز تا ۲ سال حبس + تا ۷۴ ضربه شلاق. امکان تعلیق یا تبدیل به جریمه وجود دارد.

اگر سارق پشیمان شود، مال را بازگرداند و سابقه نداشته باشد، دادگاه می‌تواند بخشودگی یا تخفیف قابل توجهی اعمال کند.

تفاوت جرم سرقت و خیانت در امانت

سرقت: ربودن بدون اجازه اولیه (ماده ۶۶۱). خیانت در امانت: سوءاستفاده از مالی که قانونی در اختیار بوده (ماده ۶۷۴).

مثال: امانت‌داری که ماشین را می‌فروشد = خیانت در امانت. دزدیدن ماشین از پارکینگ = سرقت.

جرم تهمت سرقت چیست؟

طبق ماده ۶۹۹، نسبت دادن دزدی بدون اثبات: ۳ تا ۱۸ ماه حبس. سابقاً شلاق هم داشت اما حذف شد.

این جرم برای حفظ آبروی افراد است. شاکی باید ثابت کند تهمت عمدی و بدون دلیل بوده.

آیا جرم سرقت قابل گذشت است؟

سرقت تعزیری: بله، با رضایت شاکی تخفیف یا تعلیق. سرقت حدی: خیر، حتی با رضایت ادامه دارد.

رضایت باید کتبی و در دادگاه ثبت شود. در سرقت‌های سازمان‌یافته یا با سلاح، رضایت تأثیر کمی دارد.

مجازات سرقت ساده و زیر ۲۰ میلیون تومان

طبق قانون کاهش مجازات (۱۳۹۹)، سرقت زیر ۲۰ میلیون قابل تعقیب کیفری نیست مگر با آزار، سلاح یا ورود به منزل.

شاکی می‌تواند دعوای حقوقی (بازگرداندن مال + خسارت) مطرح کند. در عمل، بسیاری پرونده‌ها با رضایت مختومه می‌شوند.

جرم سرقت درجه چند است؟

• درجه ۱-۲: مسلحانه، سازمان‌یافته
• درجه ۴: از منزل در شب
• درجه ۶-۷: ساده، جیب‌بری

نقش رضایت شاکی در پرونده سرقت

رضایت باعث تخفیف یا تعلیق مجازات می‌شود اما سابقه کیفری پاک نمی‌شود. در سرقت حدی، رضایت بی‌تأثیر است.

سوالات متداول

۱. مجازات سرقت حدی چیست؟

قطع عضو، شلاق یا اعدام (۱۴ شرط).

۲. سرقت زیر ۲۰ میلیون تعقیب می‌شود؟

خیر، مگر با آزار/سلاح.

۳. رضایت شاکی سابقه را پاک می‌کند؟

خیر، فقط تخفیف می‌دهد.

جمع‌بندی و نتیجه‌گیری

جرم سرقت با هدف حفظ امنیت جامعه مجازات سختی دارد. حتی با رضایت شاکی، سابقه باقی می‌ماند. اگر متهم یا شاکی هستید، فوری با وکیل کیفری مشورت کنید.

رویای سبز با وکلای پایه یک در سعادت آباد و شهرک غرب، حقوق شما را دفاع می‌کند. از مشاوره رایگان استفاده کنید.

مؤسسه حقوقی و داوری رویای سبز | تهران، سعادت آباد، شهرک غرب | وکیل پایه یک دادگستری