جرم ربا خواری و هر آنچه باید در مورد آن بدانید

راهنمای جرم رباخواری | مجازات، انواع ربا، اثبات و درجه جرم

ربا در اسلام و قانون ایران جرم است. طبق ماده ۵۹۵ قانون مجازات اسلامی، معامله باطل و مجازات سنگین دارد. در این راهنما، انواع، اثبات و ویژگی‌ها را بررسی می‌کنیم.

جرم رباخواری یکی از جرایم اقتصادی رایج در ایران است که هم در شرع و هم در قانون جرم‌انگاری شده است. این جرم با سوءاستفاده از نیاز مالی افراد، نظم اقتصادی را برهم می‌زند.

طبق گزارش قوه قضاییه، سالانه بیش از ۵۰۰۰ پرونده ربا در دادگاه‌های کیفری تشکیل می‌شود. این آمار ضرورت آگاهی عمومی از قوانین را نشان می‌دهد.

ربا چیست؟

طبق ماده ۵۹۵ قانون مجازات اسلامی: هرگونه توافق بر دریافت مبلغ یا مال اضافه در قرض، بیع، صلح یا سایر معاملات، ربا محسوب می‌شود.

اصطلاحات رایج: سود، نزول، بهره. فرد رباخوار کسی است که این اضافه را دریافت یا پرداخت می‌کند.

جرم رباخواری چیست؟

جرم تعزیری با مجازات‌های زیر:

• حبس تعزیری (تا ۳ سال)
• جزای نقدی (معادل مال اضافه یا بیشتر)
• شلاق تعزیری (تا ۷۴ ضربه)
• رد مال به شاکی

فرآیند رسیدگی به جرم ربا

1. صدور قرار جلب به دادرسی توسط بازپرس
2. ارجاع به دادگاه کیفری دو محل وقوع جرم
3. بررسی فوری و صدور حکم (معمولاً ظرف ۳ ماه)

ویژگی‌های جرم ربا

آیا ربا قابل گذشت است؟

خیر. جرم نظم عمومی است و حتی با رضایت شاکی، دادگاه مجازات را اجرا می‌کند.

درجه جرم ربا

درجه ۶ (سبک‌ترین درجه تعزیری). در صورت توبه قبل از اثبات: مجازات لغو، اما رد مال الزامی.

مرور زمان و ربا

مشمول مرور زمان نمی‌شود. مجرم در هر زمان قابل تعقیب است.

ربا مطلق است یا مقید؟

مقید: پیشنهاد ربا بدون انجام معامله → جرم نیست. فقط معامله واقعی جرم است.

نوع ربا	تعریف	مثال
ربای قرضی	بهره پیش‌تعیین‌شده بابت قرض	قرض ۱۰ میلیون با ۲۰٪ سود ماهانه
ربای معاملی	اضافه در معامله بیع	فروش کالا با قیمت ۵۰٪ بالاتر به شرط نقد

انواع ربا

ربای قرضی

مقرض در ازای قرض، بهره‌ای از پیش تعیین‌شده (مثلاً ماهانه ۵٪) دریافت می‌کند.

ربای معاملی

در معامله بیع، یکی از طرفین مبلغی اضافه بر عوض واقعی دریافت می‌کند (مثلاً فروش نقدی با قیمت بالاتر).

شرایط اثبات ربا

اثبات ربا به دلیل مخفی‌کاری دشوار است. شرایط لازم:

• دو شاهد عادل و مطلع (مرد یا زن با شرایط شرعی)
• ارائه اسناد کتبی (قرارداد، رسید، پیامک)
• اثبات قصد دریافت اضافه

راه‌های اثبات رباخواری

• شهادت شاهدان معتبر
• اسناد بانکی، رسید، قرارداد
• ضبط مکالمه (با مجوز قضایی)
• گزارش بانک مرکزی یا تعزیرات

ارکان جرم رباخواری

طبق ماده ۵۹۵ قانون مجازات اسلامی:

1. توافق دو یا چند نفر بر معامله ربوی
2. دریافت یا پرداخت مال اضافه (سود، نزول)

سوالات متداول

مجازات رباخواری چیست؟

حبس تا ۳ سال، شلاق تا ۷۴ ضربه، جزای نقدی، رد مال.

ربا قابل گذشت است؟

خیر، جرم عمومی و غیرقابل گذشت.

توبه چه تأثیری دارد؟

قبل از اثبات: مجازات لغو، رد مال الزامی.

نتیجه‌گیری

ربا جرم سنگین اقتصادی و شرعی است. معامله باطل و فاقد اعتبار قانونی است.

برای شکایت، فوراً با وکیل متخصص جرایم اقتصادی مشورت کنید. مدارک دقیق و شاهد معتبر، کلید موفقیت است.

مؤسسه حقوقی و داوری رویای سبز | تهران، سعادت آباد، شهرک غرب | وکیل پایه یک دادگستری