راهنمای تفاوت شاهد و مطلع در دادگاه | نقش، مجازات دروغ، احضار
شاهد مستقیم دیده، مطلع غیرمستقیم آگاه است. شهادت دروغ جرم است (ماده ۶۵۰). در این راهنما، تمام نکات قانونی، احضار و مجازات را بررسی میکنیم.
طبق قانون آیین دادرسی کیفری، شهادت یکی از ادله اصلی اثبات جرم است. اما اشتباه گرفتن شاهد و مطلع میتواند اعتبار اظهارات را کاهش دهد. شاهد باید مستقیماً در صحنه حضور داشته باشد، در حالی که مطلع از طریق شنیدهها یا اسناد آگاه است.
در پروندههای کیفری مانند قتل، سرقت یا ضرب و جرح، شهادت شاهد میتواند تعیینکننده باشد. اما اظهارات مطلع بیشتر کمکی است و قاضی بر اساس سایر ادله آن را ارزیابی میکند.
منظور از «شاهد» در قانون چیست؟
شاهد فردی است که وقوع جرم را مستقیماً (دیده، شنیده، لمس کرده) تجربه کرده است. شهادت خلاف واقع = شهادت دروغ (جرم).
در دادگاه، قاضی ابتدا هویت و رابطه شاهد با طرفین را بررسی میکند تا از بیطرفی اطمینان حاصل کند.
نقش شهادت در اثبات جرم
شهادت دو نوع دارد:
- شهادت موضوعی (شرعی): دلیل مستقل (مثل ۲ شاهد عادل در زنا)
- شهادت طریقی: کمک به کشف حقیقت (مثل تأیید ادعای شاکی)
بدون شهادت، بسیاری از جرایم قابل اثبات نیستند.
مطلع کیست و چه تفاوتی با شاهد دارد؟
مطلع از جرم غیرمستقیم آگاه است: شنیدهها، اسناد، اظهارات متهم. خودش در صحنه حضور نداشته.
مثال: همسایهای که صدای دعوا شنیده اما درگیری را ندیده.
فرق بین شاهد و مطلع چیست؟
| مورد | شاهد | مطلع |
|---|---|---|
| آگاهی | مستقیم | غیرمستقیم |
| حضور در صحنه | بله | خیر |
| اعتبار | بالا | کمک به قاضی |
| مجازات دروغ | دارد | دارد |
آیا مطلع میتواند بازداشت شود؟
بله. اگر بدون دلیل موجه از حضور خودداری کند، قاضی میتواند دستور جلب صادر کند.
جلب معمولاً آخرین راه است و پس از چند احضاریه بینتیجه انجام میشود.
مجازات عدم حضور مطلع در دادگاه
طبق قانون آیین دادرسی کیفری:
- جریمه نقدی (تا ۵ میلیون ریال)
- حبس تعزیری کوتاهمدت (تا ۳ ماه)
مشورت با وکیل از جلب جلوگیری میکند.
آیا مطلع میتواند وکیل داشته باشد؟
بله. هیچ منع قانونی ندارد. توصیه میشود برای جلوگیری از بیان اشتباه، با وکیل کیفری مشورت کند.
وکیل میتواند در جلسه حضور یابد و از حقوق مطلع دفاع کند.
اگر شاهد یا مطلع دروغ بگوید، چه مجازاتی دارد؟
طبق ماده ۶۵۰ قانون مجازات اسلامی (تعزیرات):
- حبس: ۳ ماه و ۱ روز تا ۲ سال
- یا جریمه: ۱.۵ تا ۱۲ میلیون ریال
مجازات برای هر دو یکسان است. دادگاه با ادله (مثل فیلم یا شاهد دیگر) دروغ را اثبات میکند.
ادای توضیح به عنوان مطلع یعنی چه؟
ارائه اطلاعات غیرمستقیم (گفتگو، سند، شنیده) برای کمک به کشف حقیقت.
مثال: کارمندی که اعتراف متهم به او را شنیده.
دستور قضایی برای احضار مطلع چیست؟
طبق ماده ۳۲۰ آیین دادرسی کیفری: حضور ظرف ۵ روز از ابلاغ.
عدم حضور → جلب یا جریمه. قاضی میتواند رأساً احضار کند.
سوالات متداول
۱. تفاوت اصلی شاهد و مطلع چیست؟
شاهد مستقیماً دیده، مطلع غیرمستقیم آگاه است.
۲. مجازات شهادت دروغ چقدر است؟
۳ ماه تا ۲ سال حبس یا ۱.۵ تا ۱۲ میلیون ریال جریمه.
۳. آیا مطلع میتواند جلب شود؟
بله، در صورت عدم حضور بدون دلیل موجه.
نتیجهگیری
شاهد و مطلع نقش متفاوت اما کلیدی در دادرسی دارند. دروغگویی هر دو جرم است. پیش از حضور در دادگاه، با وکیل کیفری مشورت کنید.
رویای سبز با وکلای متخصص در سعادت آباد و شهرک غرب، همراه شماست.
مؤسسه حقوقی و داوری رویای سبز | تهران، سعادت آباد، شهرک غرب | وکیل پایه یک دادگستری
