وقت خواندن کامل مقاله را ندارید؟
می‌توانید به صورت کاملاً آنلاین و رایگان از وکیل خانواده و وکیل امور ازدواج با اتباع خارجی در موسسه حقوقی رویای سبز مشاوره بگیرید.
مشاوره تلفنی فوری: 02128111036موسسه حقوقی و داوری بین‌المللی رویای سبز
وکیل مسئول این حوزه: افشین قاسمی – پژوهشگر دوره دکتری حقوق خصوصی
تلفن: ۰۲۱-۲۸۱۱۱۰۳۶ | ایمیل: info@royayehsabz.com
نشانی: تهران، سعادت‌آباد، میدان کاج، سرو شرقی، پلاک ۱۳۷ – ساختمان رویای سبز
شرایط ازدواج با اتباع خارجی برای زنان و مردان ایرانی (مدارک، مجوزها و تابعیت فرزندان)
گسترش ارتباطات، سفر و تحصیل در خارج از کشور باعث شده ازدواج با اتباع خارجی برای بسیاری از جوانان ایرانی به یک انتخاب واقعی تبدیل شود؛ اما این نوع ازدواج، برخلاف ازدواج دو ایرانی، شرایط، مجوزها و محدودیت‌های قانونی خاص خود را دارد. در این مقاله، به‌صورت کاربردی شرایط ازدواج زن ایرانی و مرد ایرانی با تبعه خارجی، مدارک لازم و وضعیت تابعیت فرزندان را توضیح می‌دهیم.
مبانی قانونی ازدواج با تبعه خارجی در ایران
قانون‌گذار ایرانی برای جلوگیری از آسیب‌های احتمالی، برای ازدواج با اتباع خارجی، به‌ویژه در مورد زنان ایرانی، چارچوب مشخصی تعیین کرده است. مهمترین مواد قانونی مرتبط عبارت‌اند از:
- ماده ۱۰۶۰ قانون مدنی: «ازدواج زن ایرانی با تبعه‌‌ی خارجی در مواردی هم که مانع قانونی ندارد، موکول به اجازه‌‌ی مخصوص از طرف دولت است.» یعنی حتی اگر از نظر شرعی و فقهی مانعی وجود نداشته باشد، بدون اخذ مجوز دولت، ثبت ازدواج ممکن نیست.
- ماده ۹۸۷ قانون مدنی: «زن ایرانی که با تبعه‌‌ی خارجه مزاوجت می‌نماید، به تابعیت ایرانی خود باقی خواهد ماند، مگر این‌که مطابق قانون مملکت زوج، تابعیت شوهر به‌واسطه‌ی وقوع عقد ازدواج به زوجه تحمیل شود.» همچنین طبق تبصره ۲ همین ماده، زن ایرانی که بر اثر ازدواج تابعیت خارجی می‌گیرد، در صورتی که موجب سلطه اقتصادی خارجی گردد، حق داشتن برخی اموال غیرمنقول را نخواهد داشت.
- ماده ۱۰۵۹ قانون مدنی: «نکاح مسلمه با غیرمسلم جایز نیست.» یعنی زن مسلمان ایرانی نمی‌تواند با مرد غیرمسلمان ازدواج کند؛ مگر این‌که مرد به‌صورت رسمی به دین اسلام مشرف شود و مدارک تشرف او به اسلام ضمیمه پرونده ازدواج گردد.
شرایط کلی ازدواج با اتباع خارجی
هر فرد ایرانی (زن یا مرد) که قصد ازدواج با تبعه خارجی را دارد، باید علاوه بر رعایت احکام شرعی نکاح، به نکات زیر توجه کند:
- احراز مجرد بودن یا تعیین وضعیت تأهل طرف خارجی از طریق سفارت یا مراجع رسمی کشور متبوع او،
- احراز هویت، تابعیت و صحت مدارک (پاسپورت، کارت اقامت، مدارک هویتی)،
- بررسی سوابق کیفری و سوءپیشینه از مراجع رسمی ایران و کشور متبوع طرف خارجی،
- تعیین تکلیف اقامت و تابعیت آینده فرزندان و آگاهی از آثار حقوقی این ازدواج،
- رعایت تشریفات اداری، به‌ویژه در مورد ازدواج زن ایرانی با تبعه خارجی، از طریق استانداری‌ها، وزارت کشور و مراجع ذی‌صلاح.
شرایط ازدواج زن ایرانی با مرد تبعه خارجی
ازدواج زن ایرانی با مرد خارجی، حتی در صورت نبودن مانع شرعی، حتماً نیاز به اجازه دولت و صدور «پروانه زناشویی» دارد. مهمترین مدارک و شرایط معمول عبارت‌اند از:
مدارک لازم برای مرد تبعه خارجی
- گواهی رسمی از سفارت یا کنسولگری کشور متبوع مرد مبنی بر مجرد بودن و بلامانع بودن ازدواج با زن ایرانی (با ترجمه رسمی و تأیید وزارت امور خارجه).
- اصل و کپی کامل گذرنامه معتبر مرد خارجی از تمام صفحات دارای مندرجات.
- در مورد برخی اتباع (مانند عراقی و افغانی)، ارائه عقدنامه شرعی یا صیغه‌نامه قبلی در صورت وجود.
- ۷ قطعه عکس ۴×۳ پشت‌نویسی‌شده از مرد.
- در صورت ازدواج قبلی مرد، ارائه طلاق‌نامه یا گواهی فوت همسر سابق با تأیید مراجع رسمی و سفارت مربوطه.
- در صورت غیرمسلمان بودن، ارائه گواهی تشرف به دین اسلام از مراکز مورد تأیید.
- گواهی نداشتن سوءپیشینه کیفری از کشور متبوع و در صورت اقامت در ایران، گواهی عدم سوءپیشینه از مراجع ایرانی.
- گواهی توان مالی از مراجع کشور متبوع به همراه تعهدنامه رسمی درباره پرداخت نفقه، مخارج زندگی و سایر حقوق زن و فرزندان.
مدارک لازم برای زن ایرانی
- دو نسخه فتوکپی از کلیه صفحات شناسنامه و کارت ملی زوجه.
- فتوکپی از صفحات گذرنامه یا دفترچه پناهندگی (در صورت وجود).
- اجازه‌نامه رسمی پدر برای دختر باکره که امضای او توسط دفترخانه اسناد رسمی تأیید شده باشد؛ در صورت فوت پدر، گواهی فوت همراه با اجازه مادر (با تأیید دفترخانه).
- اصل و کپی کلیه صفحات شناسنامه و کارت ملی برای ثبت نهایی.
- اصل و کپی گذرنامه زن ایرانی (در صورت دارا بودن).
- ۷ قطعه عکس ۴×۳ پشت‌نویسی‌شده از زن.
در صورت تکمیل مدارک و احراز شرایط، استانداری و مراجع ذی‌ربط موضوع را بررسی کرده و در نهایت، «پروانه اجازه زناشویی» صادر می‌شود. بدون این پروانه، هیچ دفترخانه‌ای حق ثبت ازدواج زن ایرانی با مرد خارجی را ندارد.
محدودیت‌ها برای برخی اتباع
- ازدواج اتباع افغان دارای کارت آبی با زنان ایرانی به‌طور کامل ممنوع اعلام شده است.
- ازدواج اتباع عراق دارای کارت سبز با اتباع ایرانی پس از انجام مراحل اداری و صدور پروانه، امکان‌پذیر است.
روند و مدارک لازم برای ازدواج مرد ایرانی با زن تبعه خارجی
مردان ایرانی برای ازدواج با زن خارجی معمولاً نیاز به اخذ اجازه کتبی از وزارت کشور مانند زنان ندارند؛ اما برای ثبت رسمی ازدواج و صدور مدارک، باید از طریق بخش امور اتباع خارجی نیروی انتظامی، وزارت کشور یا نمایندگی‌های ایران در خارج اقدام شود.
مطابق بند ۶ ماده ۹۷۶ قانون مدنی، زن خارجی به‌محض وقوع عقد با مرد ایرانی، تابعیت ایرانی را کسب می‌کند؛ و فرزندان حاصل از این ازدواج نیز طبق بند ۲ همین ماده، ایرانی محسوب می‌شوند.
مدارک معمول برای ثبت ازدواج مرد ایرانی با زن خارجی
- فرم یا درخواست‌نامه تکمیل‌شده ثبت ازدواج توسط زوجین.
- اصل شناسنامه معتبر و عکس‌دار زوج ایرانی.
- اصل گذرنامه معتبر زن خارجی.
- معرفی‌نامه از اداره‌کل امور اتباع ناجا یا اداره امور اتباع و مهاجرین خارجی وزارت کشور به‌همراه عکس‌های تأییدشده.
- گلاسه آثار انگشتان طبق مقررات.
- گواهی بهداشتی زوجین مبنی بر سلامت و نداشتن بیماری‌های واگیردار و مانع ازدواج (ایدز، هپاتیت، بیماری‌های مقاربتی، اعتیاد، تالاسمی و…).
- ثبت واقعه ازدواج در شناسنامه زوج و ارائه اصل شناسنامه به دفترخانه.
- در صورت غیرمسلمان بودن زوجه، گواهی تشرف به دین اسلام.
- اصل سند ازدواج زوجین (در صورت ثبت قبلی در کشور دیگر).
- اصل گواهی ازدواج محلی زوجین، در صورت لزوم.
- پرداخت هزینه‌ها طبق تعرفه کنسولی یا اداری.
- اصل گواهی تولد زوجه.
- سه قطعه عکس زوج و شش قطعه عکس زوجه.
تابعیت و شناسنامه فرزندان حاصل از ازدواج با اتباع خارجی
در نظام حقوقی ایران، تابعیت فرزندان به‌طور سنتی بر اساس تابعیت پدر تعیین می‌شود:
- اگر پدر ایرانی باشد، فرزند ایرانی محسوب می‌شود، حتی اگر مادر، تبعه خارجی باشد. این فرزندان حق دریافت شناسنامه ایرانی و حقوق شهروندی را دارند.
- اگر مادر ایرانی و پدر خارجی باشد، فرزند به‌طور خودکار ایرانی شناخته نمیشود؛ اما طبق مقررات جدید، فرزندان حاصل از ازدواج زنان ایرانی با اتباع خارجی که در ایران متولد شوند، می‌توانند پس از رسیدن به سن ۱۸ سال، درخواست تابعیت ایرانی بدهند.
نمونه مدارک لازم برای گرفتن شناسنامه فرزندان
- اصل گواهی‌نامه تولد نوزاد در ایران.
- شناسنامه ایرانی همسر (در صورت ایرانی بودن پدر یا مادر طبق قانون).
- فرم‌ها و مدارک مربوط به ثبت تولد (مشخصات والدین، نام و جنسیت نوزاد و…).
- کپی کامل گذرنامه پدر خارجی (چهار صفحه اول یا صفحات دارای مندرجات).
با توجه به حساسیت موضوع تابعیت و حقوق فرزندان، توصیه می‌شود قبل از ازدواج با تبعه خارجی، حتماً با وکیل متخصص این حوزه مشورت کنید تا از وضعیت قانونی آینده فرزندانتان اطمینان کامل داشته باشید.
قبل از ثبت ازدواج با تبعه خارجی، از حقوق خود مطمئن شوید
وکلای موسسه حقوقی و داوری بین‌المللی رویای سبز در زمینه ازدواج با اتباع خارجی، تابعیت، اقامت و حقوق فرزندان تجربه فراوان دارند و می‌توانند از بروز مشکلات حقوقی جدی در آینده جلوگیری کنند.
مشاوره با وکیل خانواده: 02128111036سوالات متداول درباره شرایط ازدواج با اتباع خارجی
آیا ازدواج شرعی زن ایرانی با مرد خارجی بدون ثبت رسمی معتبر است؟
از نظر شرعی ممکن است عقد صحیح واقع شده باشد؛ اما از نظر قانونی تا زمانی که پروانه زناشویی و ثبت رسمی در مراجع ذی‌صلاح انجام نشود، این ازدواج برای دولت ایران به‌عنوان ازدواج معتبر شناخته نمیشود و می‌تواند برای فرزندان، ارث، مهریه و تابعیت مشکلات جدی ایجاد کند.
آیا زن ایرانی می‌تواند بدون اجازه دولت با تبعه خارجی ازدواج کند؟
مطابق ماده ۱۰۶۰ قانون مدنی، ازدواج زن ایرانی با تبعه خارجی حتماً نیاز به اجازه مخصوص دولت دارد. بدون اخذ این اجازه و صدور پروانه زناشویی، هیچ دفترخانه‌ای حق ثبت ازدواج را ندارد و در آینده برای ثبت شناسنامه فرزندان، ارث و سایر حقوق قانونی با مشکل مواجه خواهید شد.
آیا مرد ایرانی برای ازدواج با زن خارجی نیاز به مجوز دارد؟
در اغلب موارد، مرد ایرانی مانند زن ایرانی ملزم به اخذ اجازه کتبی از دولت نیست؛ اما برای این‌که ازدواج او در نظام حقوقی ایران به‌طور صحیح به رسمیت شناخته شود و همسر و فرزندان بتوانند از حقوق تابعیتی و اقامتی استفاده کنند، باید از طریق اداره امور اتباع، نیروی انتظامی، وزارت کشور یا نمایندگی‌های ایران در خارج نسبت به ثبت و تأیید ازدواج اقدام شود.
تابعیت فرزندان حاصل از ازدواج با تبعه خارجی چگونه تعیین می‌شود؟
اگر پدر ایرانی باشد، فرزند طبق قانون ایران ایرانی محسوب می‌شود، حتی اگر مادر تبعه خارجی باشد. اما اگر مادر ایرانی و پدر خارجی باشد، فرزند به‌صورت خودکار ایرانی نیست؛ با این حال، طبق مقررات، فرزند می‌تواند پس از رسیدن به سن مشخص و ارائه مدارک، درخواست تابعیت ایرانی بدهد و شناسنامه بگیرد.
آیا مرد غیرمسلمان می‌تواند با زن مسلمان ایرانی ازدواج کند؟
بر اساس ماده ۱۰۵۹ قانون مدنی، نکاح زن مسلمان با مرد غیرمسلمان جایز نیست. اگر مرد تبعه خارجی قصد ازدواج با زن ایرانی مسلمان را داشته باشد، باید ابتدا به‌طور رسمی به دین اسلام مشرف شود و گواهی تشرف او از مراکز معتبر اسلامی به درخواست صدور پروانه زناشویی ضمیمه گردد.
آیا همسر و فرزندان تبعه خارجی می‌توانند بعداً تابعیت ایرانی بگیرند؟
در بسیاری از موارد این امکان وجود دارد، اما به‌شرط طی‌کردن روند قانونی. زن خارجی که با مرد ایرانی ازدواج کند، در اغلب حالت‌ها به‌محض وقوع عقد، مشمول تابعیت ایرانی می‌شود. فرزندان زنان ایرانی با اتباع خارجی نیز در چارچوب قوانین جدید، می‌توانند پس از رسیدن به سن مشخص و ارائه مدارک، درخواست تابعیت ایرانی کنند. جزئیات هر پرونده متفاوت است و بهتر است قبل از اقدام، با وکیل متخصص امور تابعیت و اتباع خارجی مشورت شود.
موسسه حقوقی و داوری بین‌المللی رویای سبز | تهران – سعادت‌آباد | وکیل خانواده، وکیل ازدواج با اتباع خارجی، وکیل تابعیت و اقامت